هزاران سؤال

دیوار کوتاه بهلول

مردمان گوشه و کنار جهان اسلام ، هرجا می خواهند سخنی از گونه سخنان حکمت آمیز بهلول بگویند ، بخصوص اگر آن سخن برای گوینده اش ، پیامدهای سیاسی و اجتماعی داشته باشد ، آن را به بهلول ، نسبت می دهند. بخوانید:

ـ دوستی ، بهلول را پرسید : حالت چون است؟ گفت : «حالِ» من مثل «گذشته»ام خراب است. می مانَد «آینده»ام که آن را هم خدا می داند...!

ـ پایش را با دستمالی بسته بود و لنگان راه می رفت. پرسیدند : سبب چیست؟ گفت : از مرحله، پرت شده ام و پایم شکسته است...!

ـ پرسید : در چه حالی؟ گفت : سرگردانم. گفت : در کجا؟ جواب داد: در بیت دوم شعری که تازه گفته ام!

ـ روزی جامه سیاه در بر کرده و مغموم نشسته بود. علت را پرسیدند ، گفت روحیه ام مرده است ، در سوگ نشسته ام...!

ـ پرسیدند : حیات آدمی در مثال ، به چه می ماند؟ گفت : به نردبانی دو طرفه ، که از یک طرف ، سن بالا می رود و از طرف دیگر ، زندگی پایین می آید... .

ـ کسی گفت : من متن کتاب را خواندم و چیزی نفهمیدم. بهلول گفت : کسی که در حاشیه می زید ، از متن ، چیزی نمی فهمد...

 

1. لغت نامه دهخدا ، ذیل «بهلول»؛ ریشه های تاریخی امثال و حکم ، محمّد پرتوی آملی ، گیلان : کتاب خانه سنایی ، 1370 ، ص 401.

2. تاریخ گزیده ، حمداللّه مستوفی ، تهران : امیرکبیر ، 1364، سوم ، ص 637.

3. مجالس المؤمنین ، قاضی نوراللّه شوشتری ، تهران : کتاب فروشی اسلامیه ، 1365 ، ص 14.

4. دانش نامه جهان اسلام ، زیر نظر : غلامعلی حداد عادل ، تهران : بنیاد دایرة المعارف اسلامی ، 1377 ، ذیل «بهلول». برای اطلاعات بیشتر ، ر.ک : مجالس المؤمنین ، ص 14.

5 . قصه های بهلول ، محمّد شب زنده دار ، تهران : ناس ، 1380 ، ص 9 و 10. برای اطلاعات بیشتر ، ر. ک : ریشه های تاریخی امثال و حکم ، ص 403 (منبع حدیث : مجمع البیان ، ج 4 ، ص 208).

6. دانشنامه جهان اسلام ، ذیل «بهلول».

7. قصه های بهلول ، ص 11.

8 . بهلول می خندد... (گزیده لطایف) ، منصور خانلو ، تهران : تلاش ، 1381 ص 49 ، 45 ، 42 ، 59 ، 100 ، 101 و 27.